Thiếu máu là tình trạng bất thường của các tế bào hồng cầu, biểu hiện ở khối lượng hồng cầu trong máu giảm, trị số hemoglobin dưới 12g/dl ở bệnh nhân nữ và dưới 13,5 g/dl ở bệnh nhân nam.
Nguyên nhân khiến cơ thể bị thiếu máu
Có nhiều nguyên nhân gây ra triệu trứng thiếu máu như:
- Thiếu máu do thiếu chất sắt, chiếm tỷ lệ 25 đến 35%.
- Cơ thể bị mất máu lâu ngày, như trường hợp phụ nữ mất máu nhiều khi hành kinh.
- Bệnh nhân bị ung thư đại tràng mất máu do chảy rỉ trong thời gian dài.
- Bệnh nhân bị bệnh giun móc.
- Bệnh mãn tính cũng chiếm tỷ lệ 25 đến 35% các trường hợp thiếu máu.
Một số bệnh mạn tính ở gan, thận, tuyến nội tiết… gây thiếu máu, do tan huyết và tủy xương không tạo đủ tế bào máu chiếm 15%. Do bệnh myelodysplasia (10%); bệnh thalassemia (5 – 10%); các bệnh khác (5-10%) như bệnh thiếu vitamin B12, thiếu acid folic.
Dấu hiệu nhận biết cơ thể bạn bị thiếu máu
Bệnh thiếu máu tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ thiếu máu nhẹ hay nặng mà có các biểu hiện khác nhau. Nếu thiếu máu nặng nhưng diễn ra từ từ qua nhiều ngày tháng thì bệnh nhân vẫn không thấy triệu chứng gì.
Bệnh thiếu máu mà trị số hemoglobin (Hb) xuống dưới 7g/dl sẽ khiến cơ thể cảm thấy mau mệt, nhức đầu, khó thở, choáng váng, đau ngực. Nhìn da bệnh nhân thấy xanh xao, nhợt nhạt, mạch nhanh, nói hụt hơi.
Nếu thiếu máu do các bệnh khác có thể thấy các dấu hiệu: Nổi hạch bất thường (ung thư máu, ung thư hạch…); vàng da, vàng mắt trong bệnh gan, bệnh tan huyết…; gan và lách to trong bệnh gan, bệnh về máu; xương sờ thấy thốn đau (ung thư máu); trong phân có máu (ung thư dạ dày, đại tràng)…
Xét nghiệm thấy Hb dưới 12g/dl, hematocrit dưới 36%) ở phụ nữ, và dưới 13,5g/dl, hematocrit dưới 41% ở nam.
Đếm tế bào reticulocyte để đánh giá mức độ sản xuất hồng huyết cầu nhanh hay chậm, qua đó biết tủy xương đáp ứng trước sự thiếu máu. Nếu reticulocyte count thấp, chứng tỏ tủy xương không sản xuất đủ các hồng cầu. Trái lại, khi trị số này cao, suy ra đang có sự thất thoát hồng cầu quá mức như chảy máu đường tiêu hóa, chảy máu đường sinh dục hoặc đang bị tan huyết, hủy hoại hồng cầu bất thường trong cơ thể.
Đo MCV (Mean corpuscular volume – khối lượng trung bình của hồng cầu) để phân loại thiếu máu: Thiếu máu hồng cầu có dạng nhỏ thì trị số MCV sẽ thấp, như trong trường hợp nguyên nhân do thiếu sắt, do bệnh bẩm sinh thalassemia; thiếu máu hồng cầu có dạng bình thường, trị số MCV bình thường, gặp trong trường hợp thiếu máu vì có bệnh mạn tính; thiếu máu hồng cầu có dạng to, trị số MCV tăng cao vì nguyên nhân thiếu vitamin B12, thiếu acid folic.
Cách điều trị bệnh thiếu máu tốt nhất
Cách điều trị bệnh thiếu máu tốt nhất là khắc phục từ nguyên nhân gây ra bệnh.
- Thiếu máu do thiếu sắt thì chủ yếu cần bổ sung chất sắt trong dược phẩm kết hợp với chế độ ăn giàu chất sắt.
- Thiếu máu do bệnh mạn tính đa số không cần điều trị gì, chỉ một số ít cần truyền hồng cầu để chữa các triệu chứng biểu hiện lâm sàng.
Bổ sung sắt hàng ngày một cách khoa học: Phụ nữ cần bổ sung 15mg chất sắt mỗi ngày, nam giới chỉ cần 10mg/ngày. Đối với thai phụ cần bổ sung chất sắt nhiều hơn bình thường để đáp ứng nhu cầu của cơ thể người mẹ và cần cho sự phát triển của bào thai.
Việc phòng bệnh thiếu máu phần lớn là thực hiện chế độ ăn có đầy đủ chất sắt, bổ sung sắt hữu cơ đi kèm Vitamin B12, Acid folic, Vitamin E, Kẽm, Dầu mè đen…. Phòng và chữa tích cực các bệnh gây thiếu máu như: thận, bệnh gan, nhiễm khuẩn, giun móc, dùng thuốc điều hòa kinh nguyệt để hạn chế mất máu do hành kinh ở phụ nữ.
