Nếu mắc bệnh thiếu máu do thiếu sắt kéo dài, dù ở bất kỳ lứa tuổi nào cũng đều để lại biến chứng nguy hiểm như người lúc nào cũng mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, suy nhược cơ thể…. Thậm chí những người mới chỉ xuất hiện triệu chứng ban đầu do thiếu sắt, chưa chuyển biến thành bệnh thiếu máu, cũng đều có biểu hiện “thiếu sức sống” là da xanh xao, niêm mạc nhợt nhạt, tóc, móng tay khô giòn dễ gãy.
Tóm tắt nội dung
Bệnh thiếu máu do thiếu sắt nguy hiểm thế nào với sức khỏe?
Theo ThS. BS Lê Thị Hải, Nguyên Giám đốc Trung tâm khám Tư vấn dinh dưỡng, Viện dinh dưỡng quốc gia, cho biết: Vai trò của Sắt với cơ thể là rất quan trọng, Sắt là thành tố quan trọng tham gia vào quá trình tạo máu, thành phần của huyết sắc tố có trong hồng cầu và nhiều men khác trong cơ thể. Vi chất này tham gia vận chuyển oxy và các dưỡng chất đến cho tất cả các tế bào của mọi cơ quan và bộ phận. Thiếu sắt sẽ dẫn đến thiếu máu.
Tại Việt Nam, tỷ lệ thiếu máu dinh dưỡng ở trẻ dưới 5 tuổi là gần 30%, phụ nữ sinh đẻ cũng chiếm khoảng 30%. Con số này tăng gần gấp đôi với trẻ từ 13-24 tháng tuổi là 58%.
Trên thực tế, thiếu máu chỉ là giai đoạn cuối cùng của quá trình thiếu sắt tương đối dài với nhiều ảnh hưởng bất lợi với sức khỏe và thể lực. Số người bị thiếu sắt chưa bộc lộ thiếu máu cao hơn nhiều so vơi người bị thiếu máu thực sự.
Trong khi những hậu quả nghiêm trọng của bệnh thiếu máu do thiếu sắt là rất lớn. Nó dẫn đến tình trạng thiếu oxy ở các mô, nhất là ở một số cơ quan như tim, não, gây ảnh hưởng đến các hoạt động cần tiêu hao năng lượng. Có nhiều nghiên cứu cho thấy năng suất lao động của những người thiếu máu thấp hơn hẳn người bình thường, thậm chí là khi bị thiếu sắt nhưng chưa bộc lộ thiếu máu.
Không những vậy, nó còn ảnh hưởng tới năng lực trí tuệ. Những biểu hiện mất ngủ mệt mỏi, kém chú ý, kém tập trung, dễ bị kích thích hay gặp ở những người thiếu máu.
Tình trạng thiếu sắt gây bệnh thiếu máu ở trẻ nhỏ, sẽ khiến kết quả học tập của trẻ bị giảm sút. Với phụ nữ mang thai, tình trạng này làm tăng nguy cơ sinh non, dễ sảy thai, đẻ con nhỏ yếu, dễ bị băng huyết khi sinh, hay thậm chí còn dễ dẫn tới tử vong cả mẹ và con. Do vậy, thiếu máu dinh dưỡng trong thời kỳ thai nghén được coi là một đe dọa sản khoa.
Nguyên nhân gây ra tình trạng thiếu máu do thiếu sắt
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, nguyên nhân của tình trạng trên là do chế độ ăn nghèo sắt, lương thực chính của người dân Việt Nam là gạo – trong khi đó sắt có trong gạo cơ thể khó hấp thu. Nguồn thức ăn động vật giàu chất sắt thường không được tiêu thụ thường xuyên và đầy đủ. Còn khẩu phần ăn chứa nhiều chất ức chế hấp thụ sắt như các phytat có trong ngũ cốc.
Ngoài ra, cũng phải kể đến tình trạng nhiễm giun móc và những bệnh nhiễm khuẩn. Những nghiên cứu dịch tễ học cho thấy giun móc đóng góp đáng kể vào nguyên nhân gây ra bệnh thiếu máu do thiếu sắt ở Việt Nam. Bên cạnh đó, các bệnh nhiêm trùng, đặc biệt là nhiễm trùng đường tiêu hóa còn khá phổ biến cũng góp phần dẫn tới nguy cơ thiếu máu, thiếu sắt.
Cách khắc phục tình trạng thiếu máu do thiếu sắt
Để tránh rơi vào tình trạng bệnh thiếu máu do thiếu sắt, hãy đảm bảo bạn đã cung cấp đủ lượng sắt cho cơ thể mình, tốt nhất bằng cách đa dạng hóa bữa ăn, chế độ ăn cần cung cấp đầy đủ năng lượng và các thực phẩm giàu sắt. Sắt có trong nguồn thực phẩm như: các loại thực phẩm có nguồn gốc động vật như; thịt bò, gan, trứng, ngao, sò, ốc, hến…các loại rau màu xanh thẫm như ngót, dền, cải xoong, cải cúc, muống…một số loại ngũ cốc, đậu hạt như đậu xanh, đậu đen…cũng chứa nhiều vi chất này.
Đồng thời, cũng cần chú ý sắt được hấp thụ tốt hơn khi sử dụng cùng với những loại thực phẩm giàu Vitamin C, thực phẩm giàu đạm nguồn động vật. Chỉ uống trà và café sau bữa ăn 1 đến 2 giờ. Chất tanin trong lá trà cũng gây cản trở quá trình hấp thụ sắt.
Bên cạnh đó, nên chế biến theo cách truyền thống như nảy mầm, lên men (giá đỗ, dưa chua…) vì các quá trình này sẽ làm tăng hàm lượng vitamin C và giảm lượng tanin và axit phytic trong thực phẩm, giúp tăng khả năng hấp thụ sắt từ thức ăn.
Thực hiện nuôi con bằng sữa mẹ và ăn bổ sung hợp lý. Đối với trẻ gái vị thành niên và phụ nữ trong độ tuổi sinh nở, phụ nữ có thai nên uống bổ sung viên sắt –acid folic hàng ngày theo hướng dẫn của cán bộ y tế. Việc định kỳ tẩy giun, nhất là giun móc đã chứng tỏ có tác động đến việc cải thiện tình trạng sắt.
Sắt là nguyên tố vi lượng quan trọng có mối liên hệ mật thiết với bệnh thiếu máu, đồng thời là thành phần cấu tạo nên Hemoglobin có tác dụng đưa oxy đi khắp cơ thể. Thiếu máu gây nên các triệu chứng như thở hổn hển, hoa mắt, chóng mặt và gây mệt mỏi.
Trong thời kỳ mang thai, thể tích máu tăng lên, vì vậy du cầu về sắt cũng tăng theo. Dự trữ sắt trong cơ thể phụ nữ có thai lúc này không đáp ứng đủ để tạo hồng cầu nuôi dưỡng thai nhi.
Cho nên, cần phải bổ sung viên sắt giúp bổ sung sắt và bổ máu ngay từ sớm, để tránh tình trạng thiếu sắt gây thiếu máu sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe, công việc, học tập. Nên bổ sung sắt dạng hữu cơ dễ hấp thụ giảm tác dụng phụ buồn nôn, táo bón…kết hợp bổ sung cùng acid folic, Vitamin B12, Vitamin E, Kẽm, cùng Dầu mè đen (giúp nhuận tràng)….để mang lại hiệu quả cao, phòng ngừa bệnh thiếu máu do thiếu sắt, tăng cường sức đề kháng hiệu quả.
